این مرحله از سن بانوان که دارای معنای خاصی در علم پزشکی می باشد ، در میان عام به دوره یائسگی موسوم است که در آن مرحله زنان از دوره قاعدگی خارج شده و تمام احوالات دوران نوجوانی ان ها به یکباره پایان می پذیرد . این مرحله در زندگی بانوان یکی از دوره های مهمی می باشد که شروع برخی ناراحتی ها و مشکلات در آنها محسوب می شود .
یائسگی چیست
یائسگی دوره ای از زندگی بانوان می باشد که چرخه عادت ماهیانه و یا پریود آن ها متوقف می شود و تخمدان ها عملکرد خود را که تولید مثل است، از دست می دهند.این اتفاق در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می دهد، اما در برخی موارد زنان ممکن است در ۳۰ سالگی یا کمتر یائسه شوند که به آن یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان می گویند.
در واقع استروژن یکی از هورمون های بسیار مهمی است که در طول سال های باروری یک زن توسط تخمدان ها تولید می شود. این هورمون ویژگی های زنانه را در بدن خانم ها از سن بلوغ تولید و چرخه تولید مثل آنها را کنترل می کند.
به طور طبیعی با بالاتر رفتن سن خانم ها، ذخیره تخمکدر تخمدان آن ها کاهش یافته و توانایی بارداری نیز به مرور کاهش می یابد. در این زمان استروژن کمتری تولید می شود . با این حال بدن تولید استروژن را در طول شب متوقف نمی کند و حتی ممکن است این روند چندین سال طول بکشد. در طی کاهش میزان استروژن در بدن علائمی نیز ظاهر می شود که این تغییر تدریجی “دوره یائسگی” نامیده می شود.
در حدود ۵۰-۵۵ سالگی، چرخه ماهانه کاملاً متوقف می شود. بنابراین دیگر هیچ تخمک گذاری، پریود و بارداری وجود ندارد. این فرآیند یائسگی است.
علائم یائسگی
علائم یائسگی عبارتند از :
- تعریق شبانه
- بی نظمی در دوران هادت ماهیانه
- احساس گرگرفتگی و تب شدید
- سیخ شدن و احساس سوزن سوزن شدن موها
- تپش قلب
- افزایش فشار خون
- سنگینی و دردهای مفصلی و استخوان ها
- خارش در آلت تناسلی
- بی خوابی
- عصبی شدن
- تشویش و ناراحتی
- خشکی واژن
- کاهش میل جنسی
مراحل یائسگی
- مرحله پیش از یائسگی یا گذر از یائسگی
در این مرحله به دلیل اینکه آهسته آهسته هورمون استروژن کاهش مییابد، سیکل قاعدگی نامنظم می شود و ممکن است قاعدگی در بعضی ماه ها اتفاق نیفتد. این مرحله ادامه پیدا می کند تا آخرین پریود اتفاق بیفتد و بعد از آن دیگر قاعدگی رخ ندهد و فرد وارد مرحله یائسگی کامل شود.
- مرحله یائسگی کامل
از هنگام آخرین پریود قاعدگی اگر به مدت یک سال هیچ قاعدگی و پریود دیگری رخ ندهد یعنی فرد وارد یائسگی کامل شده و دیگر پس از یک سال پریود نشدن، نباید خونریزی پریودی رخ دهد.
یائسگی و عوارض آن بر سلامت زنان
بعد از دوران یائسگی، احتمال بروز مشکلات سلامتی در بانوان افزایش می یابد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که یائسگی علت بروز این قبیل مشکلات نیست، اما تغییرات هورمونی می تواند تا حدود زیادی دخیل باشند. از مشکلات سلامتی رایج در میان زنان در این دوره می توان به پوکی استخوان ، بیماری های قلبی عروقی و سرطان پستان اشاره کرد که اغلب به دلیل کاهش سطح استروژن به وجود می آیند.
یائسگی زودرس
در صورتی مه یائسگی قبل از 40 سالگی رخ دهد یائسگی زودرس می گویند، زمانی که خانمی به مدت 12 ماه یا یک سال پریود نشود، یائسگی به آن اطلاق می شود. متوسط سن یائسگی 51 سال است. برخی بانوان به علت ژنتیک، بیماری یا درمان های طبی مختلف و بیماری زمینه ای، زودتر از سایرین و قبل از 40 سالگی دچار یائسگی می شوند که به آن یائسگی زودرس گفته می شود.
یائسگی زودرس با علائمی مانند گر گرفتگی، تغییر خلق و خو، تعریق و علائم افسردگی و خستگی زودرس و ناباروری همراه می باشد. علائم یائسگی زودرس و یائسگی مشابه هم هستند.
تشخیص یائسگی
برای تشخیص یائسگی ابتدا پزشک متخصص زنان معاینه فیزیکی و آزمایش خون را تجویز می کند که اختلالاتی مانند بارداری یا اختلالات تیروئید رد شود. کمبود استرادیول که فرمی از استروژن است نشانه آن است که تخمدان ها رو به ضعیف شدن هستند.
در صورتی که سطح استرادیول کمتر از 30 باشد نشانه آن است که فرددچار یائسگی زودرس شده است. مهم ترین آزمایش برای تشخیص یائسگی آزمایش FSH است. وقتی تولید استروژن کم می شود FSH رو به افزایش پیدا می کند. وقتی FSH به بالای 40 می رسد به این معناست که فرد دچار یائسه شده است.
راهکار های کاهش علائم یائسگی
این عارضه می تواند با تغییرات فیزیکی و ذهنی در بانوان همراه باشد و خانم هایی که نگران این قبیل علائم و تغییرات هستند، باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند. در ابتدا از اقدامات هورمون درمانی استفاده می شود.
روش هورمون درمانی با فراهم کردن استروژن و پروژسترون به متعادل شدن سطح هورمون های بدن کمک می کند. این روش می تواند به صورت پوستی و یا کرم های موضعی انجام شود که از بروز علائمی مانند گرگرفتگی پیشگیری خواهد شد.
البته توجه داشته باشید که خانم هایی که مبتلا به بیماری های خاص مانند بیماری های قلبی، بالا بودن سطح کلسترول، بیماری های کبدی و یا سکته هستند، نباید تحت هورمون درمانی قرار بگیرند.
یائسگی در مردان اتفاق می افتد؟
به یائسگی در مردان آندوپوز گفته می شود. در حقیقت همان علائمی که در زنان به علت کاهش استروژن ایجاد می شود در مردان نیز با کاهش هورمون تستوسترون پدید می آید. علائمی مانند تغییرات رفتاری، عصبانیت، عرق کردن، گر گرفتن، احساس سرما، کاهش تمایلات جنسی، خستگی و به تدریج پیری زودرس، پوکی و شکستگی استخوان و حتی سرطان پستان.
کلام آخر
یائسگی دوره ای از زندگی خانم هاست که با تغییرات بسیاری همراه است، تغییراتی که می توانند بر روی کیفیت زندگی تاثیر بگذارند. با این حال، بسیاری از خانم ها در دوران یائسگی می توانند زندگی فعال و سالمی داشته باشند