سرطان دهانه رحم یا سرویکس یکی از انواع بیماری های شایع در بین زنان می باشد. دهانه رحم در بخش پایانی رحم و در ناحیه لگنی زنان قرار دارد و موجب اتصال رحم به واژن می شود.
دهانه رحم در دوران بارداری زنان به طور کلی بسته می شود و تا هنگام زایمان این دهانه باز نمی شود. اما در مواردی زنان با ضعف دهانه رحم روبرو هستند و دهانه رحم در طی بارداری باز می شود. در این موارد پزشک متخصص زنان و زایمان دوخت دهانه رحم را پیشنهاد می کند تا سقط صورت نگیرد.
در این مقاله به موضوع سرطان دهانه رحم از تشخیص تا درمان آن می پردازیم.
علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم
مراحل اولیه سرطان دهانه رحم معمولا علامت خاصی ندارد. علائم مراحل پیشرفتهتر سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر است:
- خونریزی واژینال بعد از مقاربت (رابطه جنسی) یا بین دورههای قاعدگی یا بعد از یائسگی
- ترشحات رقیق خونی از واژن که ممکن است بوی نامطبوع داشته باشد.
- درد لگن
- درد هنگام مقاربت
سن ابتلا به بیماری سرطان سرویکس
زنانی که با سرطان دهانه رحم تشخیص داده می شوند، معمولا در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی هستند اما میانگین سنی زنان هنگام تشخیص سرطان دهانه رحم، اواسط دهه ۵۰ عمرشان است. این تفاوت سنی که اغلب در تغییرات پیش سرطانی تشخیص داده می شود و سن تشخیص سرطان، پیشرفت آهسته این بیماری را نشان می دهد و در صورت انجام اقدامات کافی، می توان از آن جلوگیری کرد.
علل ابتلا به سرطان سرویکس
سرطان دهانه رحم هنگامی شروع میشود که تغییراتی در DNA سلولهای دهانه رحم ایجاد شود.
سلولهای سالم با سرعتی مشخص رشد و تکثیر مییابند و در یک دوره زمانی خاص میمیرند اما سلولهای تغییر یافته بهطور غیرقابل کنترلی رشد کرده و تکثیر مییابند و اصولا نمیمیرند.
تجمع سلولهایی که به سرعت رشد میکنند و نمیمیرند، تودهای را ایجاد میکنند که به آن «تومور» گفته میشود. سلولهای سرطانی میتوانند به بافتهای مجاور هجوم برده و یا از توده اصلی جدا شده و به هرجایی از بدن منتقل شوند که به آن متاستاز گفته می شود.
مشخص نیست چه چیز باعث سرطان دهانه رحم میشود، ولی یقینا ویروس پاپیلومای انسانی یا HPVدر آن نقش دارد.
عواملی مانند محیط و نوع زندگی افراد، تعداد زیاد شریک جنسی، سیگار، رابطه جنسی در سنین پایین در اینکه یک نفر مبتلا به این نوع سرطان شود، موثر است.
انواع سرطان دهانه رحم
کارسینوم سلول های اسکواموس :
این نوع از سرطان دهانه رحم در لایه نازک مسطح سلولهای خارجی دهانه رحم (سلولهای اسکواموس) که به داخل واژن میروند، شروع میشود. بیشتر سرطانهای دهانه رحم از این نوع هستند.
آدنوکارسینوم:
این نوع از سرطان دهانه رحم در سلولهای ستون مانندی که کانال دهانه رحم را میپوشانند، ایجاد میشود.
در برخی مواقع در سرطان دهانه رحم هر دو نوع از این سلولها درگیر میشوند، اما سایر سلولها به ندرت در این سرطان نقش دارند. تشخیص نوع سرطان دهانه رحم به پزشک کمک میکند که روند پیشرفت و درمان سرطان را تعیین کند.
نحوه تشخیص سرطان دهانه رحم
برای تشخیص سرطان دهانه رحم انجام کولپوسکوپی از رایج ترین روش ها می باشد.در هنگام انجام کولپوسکوپی پزشک نمونه ای از بافت سرویکس گرفته و آن را جهت تشخیص به آزمایشگاه می فرستد.جهت تهیه نمونه از بافت سرویس معمولا از روش های زیر استفاده می کنند :
بیوبسی پانچ:
در این روش از وسیله ای مشابه پنس جهت برداشتن بافت سرویکس استفاده می شود.
کورتاژ تشخیصی:
جهت تشخیص سرطان سرویکس با روش کورتاژ، نمونه با کمک ابزار کورت تهیه می شود.
Electrical wipe loop:
در این روش به کمک وسیله ای که جریان الکتریسیته با ولتاژ ضعیف ایجاد می کند، نمونه بافتی گرفته می شود. این روش تشخیصی تحت بی حسی انجام می گیرد.
اگر مشخص شود خانمی مبتلا به سرطان سرویکس یا دهانه رحم است،تعیین مرحله سرطان نقش اساسی دارد.معمولا از تکنیک های زیر برای تعیین نوع و مرحله سرطان رحم استفاده می شود :
تست های تصویری:
استفاده از روش هایی مانند X-ray، CT، MRI و PET (تصویر برداری با مواد رادیواکتیو پوزیترون دهنده)، جهت بررسی انتشار سرطان به سایر اندام ها بکار می روند.
تست های بصری:
تست های بصری به صورت اختصاصی جهت دیدن قسمت های درونی مثانه و مقعد مانند سیستوسکوپی و کولونوسکوپی به کار می روند.
درمان سرطان دهانه رحم
درمان سرطان دهانه رحم به عوامل مختلفی بستگی دارد. مانند مرحله سرطان، سلامت عمومی فرد و …. روش های جراحی، شیمی درمانی،رادیو تراپی از روش های درمانی موثر برای این بیماری می باشند که در زیر به توضیح آن ها می پردازیم.
- جراحی:این روش در افرادی که در مراحل اولیه بیماری هستند انجام می شود و جراح اقدام به برداشتن بخشی از سرویکس، قسمتی از واژن ویا غدد لنفاوی لگن می کند. در صورت پیشرفت سرطان کل سرویکس ورحم برداشته میشود. بعد از برداشتن رحم قاعدگی قطع شده و زنان قدرت باروری خود را از دست می دهند.
- رادیو تراپی: در این روش با استفاده از اشعه با انرژی بالا سلول های سرطانی از بین می روند. رادیوتراپی ممکن است بعد از جراحی برای کاهش احتمال بازگشت سرطان و کشتن سلول های سرطانی باقی ماند. هر چند اشعه درمانی درد ندارد ولی ممکن است عوارضی مانند تهوع، استفراغ و یا مشکلات ادراری به همراه داشته باشد.
- شیمی درمانی: در شیمی درمانی از دارو برای جلوگیری از تقسیم و رشد سلول های سرطانی استفاه می شود. این داروها ممکن است به صورت تزریق از ورید و یا خوراکی باشند. مدت زمان شیمی درمانی توسط آنکولوژیست تعیین می شود. طول درمان برای تمام بیماران یکسان نخواهد بود.
پیشگیری از سرطان سرویکس یا دهانه رحم
خوشبختانه سرطان سرویکس در صورتی که زود تشخیص داده شود قابل درمان می باشد. البته نکته حائذ اهمیت این است که از سرطان دهانه رحم نترسید و آن را جدی بگیرید. و هر ساله و یا هر 6 ماه به صورت دوره ای برای انجام غربالگری و یا تست پاپ اسمیر به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
پس از مراجعه به پزشک زنان و زایمان دستورات او را به دقت اجرا کنید. برای رسیدن به بهبودی کامل از مصرف خودسرانه دارو یا هر نوع درمان دیگر بپرهیزید.