مراقبت های دوران بارداری به سری اقداماتی گفته می شود که با مراجعه به پزشک متخصص زنان آن ها را دریافت خواهید کرد و رعایت آن‌ها در دوران بارداری می تواند به شما کمک کند تا کودک سالم تری داشته باشید و همچنین خطر عوارض بارداری که ممکن است باعث ایجاد مشکل برای شما و کودکتان شود را کاهش دهد. در این مطلب می خواهیم به این مراقبت ها بپردازیم.
معاینات دوران بارداری چیست؟
به محض اینکه متوجه شدید باردار هستید یا اگر فکر می کنید ممکن است باردار باشید، به یک پزشک متخصص زنان خوب مراجعه کنید. شما در دوران بارداری به معاینات زیادی نیاز خواهید داشت. معاینات دوران بارداری را به طور منظم انجام دهید و هیچ یکی از قرار ملاقات ها را با پزشک خود از دست ندهید.
همچنین حتما تمام آزمایش های دوران بارداری را که پزشک شما توصیه می کند انجام دهید. درمان و کنترل زودهنگام می تواند بسیاری از مشکلات و عوارض دوران بارداری را کاهش دهد و از ایجاد سایر مشکلات جلوگیری کند.
نکات مراقبتی در دوران بارداری چیست؟
برای حفظ سلامت خود و کودکتان، مهم است که:
- اسید فولیک: اسید فولیک یک ویتامین مطلق به گروه B است که مصرف آن می تواند به جلوگیری از نقص های مادرزادی کودک شما کمک کند. هر روز، قبل و در طول بارداری، یک ویتامین با 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید. البته ممکن است بعضی از افراد به دوز بیشتر نیاز داشته باشند.
- سیگار کشیدن: بهترین زمان برای ترک سیگار قبل از بارداری است، اما ترک در هر زمانی از بارداری می تواند به کودک شما کمک کند تا زندگی بهتری را شروع کند. علاوه بر سیگار مصرف مواد مخدر در این دوران ممنوع است.
- الکل: حتی مقدار بسیاری کمی از مصرف نوشیدنی های الکلی در دوران بارداری و در هنگام اقدام برای باردار شدن مجاز نمی باشد. همه انواع الکل به یک اندازه مضر هستند، از جمله تمام شراب ها و آبجو.
- دیابت: کنترل ضعیف دیابت در دوران بارداری احتمال نقایص مادرزادی و سایر مشکلات را برای کودک شما افزایش می دهد. می تواند برای شما نیز عوارض جدی ایجاد کند.
- فشار خون بالا: فشار خون در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به مشکلات در دوران بارداری را افزایش دهد.
- داروها: مصرف برخی داروها در دوران بارداری ممکن است باعث نقص های مادرزادی جدی برای کودک شما شود. پزشک خود را از هر دارویی که مصرف می کنید، مطلع کنید. شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه و مکمل های غذایی یا گیاهی است.
- سفر: اگر قصد سفر در داخل کشور یا خارج از کشور با هر وسیله نقلیه را دارید، ابتدا با پزشک خود صحبت کنید. سفر ممکن است در دوران بارداری مشکلاتی ایجاد کند و در بعضی از ماه های بارداری مجاز نباشد.
تغییرات وزنی در دوره بارداری
افزایش وزن هر فرد در بارداری بسته به وزن واقعی (بدون جنین) مادر متغیر است اما به صورت میانگین خانم‌ها در دوره بارداری از 11 تا 13 کیلو اضافه وزن در پیش دارند. اگر پیش از بارداری اضافه وزن داشته باشید ممکن است این افزایش وزن برای شما مشکل ساز و نامطلوب باشد. گاها خانم‌ها نگران کم نشدن وزن خود بعد از بارداری هستند که بهتر است برای پیشگیری از اضافه وزن بی‌رویه مراقبت‌های دوران بارداری به ویژه تغذیه درست در بارداری را رعایت کنیم.
مراقبت‌های پزشکی در دوران بارداری
مراجعات منظم به پزشک
اولین و مهم‌ترین اقدام بعد از تشخیص بارداری، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان است. پزشک با انجام آزمایشات و بررسی‌های لازم، سلامت مادر و جنین را تحت نظر می‌گیرد. معمولاً پزشک توصیه می‌کند که:
- در سه ماهه اول، هر 3 هفته یک‌بار
- در سه ماهه دوم، هر 2 هفته یک‌بار
- در سه ماهه سوم، هر هفته یک‌بار به پزشک مراجعه شود.
آزمایشات ضروری
در طول دوران بارداری، چندین آزمایش برای بررسی سلامت مادر و جنین انجام می‌شود. برخی از این آزمایشات عبارتند از:
- آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی و سطح قند خون
- آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت‌های احتمالی
- سونوگرافی برای بررسی رشد و سلامت جنین
- تست‌های غربالگری برای تشخیص بیماری‌های ژنتیکی و ناهنجاری‌های مادرزادی
دریافت واکسن‌های لازم
برخی از واکسن‌ها برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری هستند، از جمله:
- واکسن آنفلوآنزا برای پیشگیری از بیماری‌های ویروسی
- واکسن کزاز و دیفتری (Tdap) برای محافظت از نوزاد در برابر سیاه‌سرفه
تغذیه و فعالیت مناسب در دوران بارداری
تغذیه سالم و فعالیت بدنی متعادل نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و جنین دارند. زنان باردار باید رژیم غذایی متنوع و متعادلی داشته باشند که شامل پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌های پیچیده، لبنیات، میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم باشد. مصرف مکمل‌هایی مانند اسید فولیک، آهن، کلسیم و امگا ۳ نیز برای رشد و سلامت جنین ضروری است. همچنین، باید از غذاهای مضر مانند ماهی‌های دارای جیوه بالا، غذاهای نیم‌پز، لبنیات غیر پاستوریزه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز شود.
در کنار تغذیه سالم، انجام فعالیت‌های فیزیکی مناسب نیز توصیه می‌شود. پیاده‌روی، یوگا، شنا و تمرینات کششی می‌توانند به کاهش استرس، بهبود گردش خون و حفظ تناسب اندام کمک کنند. در مقابل، از ورزش‌های سنگین و برخوردی مانند فوتبال، بسکتبال، وزنه‌برداری و تمرینات با حرکات ناگهانی باید اجتناب شود. همچنین، خواب کافی و کنترل استرس از طریق مدیتیشن و تکنیک‌های آرامش‌بخش تاثیر مثبتی بر سلامت روان مادر و رشد جنین دارد.
کاهش علائم اذیت کننده با توجه به مراقبت‌های دوران بارداری
کاهش تهوع و استفراغ
- مصرف وعده‌های غذایی کم‌حجم و متعدد در طول روز
- اجتناب از غذاهای چرب و پرادویه
- مصرف زنجبیل یا چای زنجبیل برای کاهش حالت تهوع
کاهش کمردرد و خستگی
- استفاده از بالش‌های بارداری هنگام خواب
- انجام تمرینات کششی و تقویت عضلات کمر
- استراحت کافی و اجتناب از ایستادن طولانی‌مدت
پیشگیری از یبوست و مشکلات گوارشی
- مصرف فیبر کافی از طریق میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
- نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز
- فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی سبک
مدیریت استرس و سلامت روان در دوران بارداری
خواب و استراحت کافی
داشتن خواب کافی و استراحت مناسب در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال بهتر است برای بهبود جریان خون به جنین اکثر اوقات به سمت پهلوی چپ بخوابید. استفاده از بالش بارداری برای حمایت از کمر و شکم نیز می‌تواند به راحتی شما و همچنین جنین کمک بسیاری داشته باشد. حتما توجه داشته باشید که از مصرف کافئین در ساعات پایانی روز اجتناب کنید.
کنترل استرس
استرس زیاد می‌تواند بر سلامت مادر و جنین تاثیر منفی بگذارد. برای کنترل استرس تمرینات تنفسی و مدیتیشن انجام دهید. شما همچنین می‌توانید از حمایت خانواده و دوستان بهره ببرید. انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند گوش دادن به موسیقی ملایم و مطالعه را حتما در برنامه روزانه خود قرار دهید.
حفظ سلامت روان
سلامت روان در دوران بارداری اهمیت بسیاری دارد و تاثیر مستقیمی بر سلامت مادر و جنین می‌گذارد. اضطراب و افسردگی در این دوران می‌توانند خطرات مختلفی ایجاد کنند. برای حفظ سلامت روان خود در دوران بارداری، حتما با یک مشاور یا روانشناس صحبت کنید. خود را درگیر فعالیت‌های لذت بخش و مفرح کنید. تمرین‌های آرامش‌بخش مانند یوگا و تمرکز ذهن را امتحان کنید و در آخر از مقایسه خود با دیگران پرهیز کنید و بر تجربیات مثبت تمرکز کنید.
رعایت نکات ایمنی در دوران بارداری
۱. اجتناب از مواد شیمیایی مضر
- از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و مواد شیمیایی خطرناک اجتناب کنید.
- هنگام استفاده از مواد شوینده قوی یا رنگ‌ها از دستکش و ماسک استفاده کنید.
۲. مراقبت از پوست و بدن
- استفاده از کرم‌های ضد ترک برای پیشگیری از ترک‌های پوستی
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت پوست
- استفاده از کرم ضدآفتاب برای جلوگیری از لک‌های بارداری
مراجعه به پزشک از نکات مهم مراقبت های دوران بارداری
زمانی که باردار هستید و برای مراقبت های بارداری به پزشک متخصص زنان در تبریز مراجعه می کنید، لازم است اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار دهید به ویژه اگر شما برای مراقبت های قبل از بارداری به پزشک مراجعه نکرده اید همچین سوالات خود را از پزشک خود بپرسید.
- سابقه سلامت شخصی و خانوادگی، از جمله هرگونه مشکل و بیماری مزمن (طولانی مدت) یا جراحی قبلی که داشته اید را به پزشک اطلاع دهید.
- برای مشکلاتی که ممکن است پیش بیاید نیاز به مراقبت های پزشکی دارید: مانند فشار خون بالا، سرگیجه، تورم، درد، خونریزی یا انقباضات.
- چه زمانی و کجا برای مراقبت های اورژانسی در دوران بارداری باید مراجعه کنید.
- هر گونه داروی بدون نسخه و نسخه ای که مصرف می کنید و همچنین ویتامین ها، مکمل ها و گیاهان دارویی
- در مورد وزن سالم در دوران بارداری
- سوالاتی که در مورد بارداری، زایمان و شیردهی دارید.
- هر چیزی که شما را آزار می دهد یا نگران می کند.
- در مورد ورزش و تغذیه مناسب در دوران بارداری
- اطلاع در مورد سابقه بیماری ارثی در خانواده شما وجود دارد، به عنوان مثال، کم خونی سلول داسی شکل، فیبروز کیستیک
- کجا می خواهید زایمان کنید.
کلام پایانی
دوران بارداری نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای از نظر تغذیه، فعالیت بدنی، سلامت روان و مراجعه‌های پزشکی است. علاوه بر این، آگاهی از روش‌های کاهش علائم اذیت‌کننده مانند تهوع، کمردرد و یبوست می‌تواند به مادران باردار کمک کند تا این دوران را با آرامش بیشتری سپری کنند. با رعایت نکات ذکر شده، مادران باردار می‌توانند دوران سالم و آرامی را تجربه کرده و از رشد و سلامت جنین خود اطمینان حاصل کنند. برنامه‌ریزی صحیح و توجه به نیازهای جسمی و روحی در این دوران، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت مادر و نوزاد داشته باشد.
