تست آمنیوسنتز یک آزمایش تشخیصی مهم در دوران بارداری است که با استفاده از نمونه گیری مایع آمنیوتیک و بررسی آن، پزشکان میتوانند اطلاعاتی دقیق درباره سلامت جنین بهدست آورند. این آزمایش بهطور ویژه برای بررسی وجود اختلالات ژنتیکی و نقصهای مادرزادی جنین انجام میشود. تست آمنیوسنتز یکی از آزمایش های غربالگری دوران بارداری است که در بعضی مواقع انجام آن ضروری است.
در ادامه مقاله درباره نحوه انجام، موارد ضروری آمنیوسنتز، مزایا و عوارض آن توضیح داده ایم.
آزمایش آمنیوسنتز چیست؟
آمنیوسنتز یک آزمایش قبل از تولد است که معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم بارداری انجام می شود. می تواند شرایط کروموزومی خاصی (مانند سندرم داون) یا شرایط ژنتیکی (مانند فیبروز کیستیک) را تشخیص دهد. در طول آمنیوسنتز، پزشک شما از یک سوزن نازک برای برداشتن مقدار کمی مایع آمنیوتیک از کیسه اطراف جنین استفاده می کند. این نمونه مایع سپس در آزمایشگاه آزمایش می شود.
در دوران بارداری، جنین در داخل کیسه آمنیوتیک رشد می کند. مایع آمنیوتیک جنین را در داخل کیسه آمنیوتیک احاطه کرده و از آن محافظت می کند. همچنین حاوی برخی از سلول های جنین است. این سلول ها حاوی اطلاعات ژنتیکی هستند که به تشخیص بیماری های ژنتیکی کمک می کند.
چه کسانی باید آزمایش آمنیوسنتز انجام دهند؟
آمنیوسنتز برای همهی مادران باردار توصیه نمیشود و بیشتر به زنانی پیشنهاد میشود که در معرض خطر بیشتری برای داشتن جنین با مشکلات ژنتیکی یا مادرزادی قرار دارند. این گروه، شامل زنانی میشود که:
- سن بالاتری دارند (معمولاً بالای ۳۵ سال)
زیرا با افزایش سن، خطر اختلالات کروموزومی در جنین افزایش مییابد.
- افرادی که در نتایج آزمایش های اولیه آنان موارد مشکوک مشاهده شده است.
- سابقه خانوادگی بیماریهای ژنتیکی در مادر یا پدر وجود داشته باشد.
- مادرانی که قبلاً فرزندی با ناهنجاریهای ژنتیکی داشتهاند.
هدف از این آزمایش، فراهمکردن اطلاعات لازم برای تصمیمگیریهای آگاهانه درباره روند بارداری و سلامت جنین است.
آزمایش آمنیوسنتز برای چیست؟
آزمایش آمنیوسنتز میتواند اختلالات کروموزومی، ژنتیکی یا ناتوانیهای مادرزادی (که گاهی به آنها نقص مادرزادی گفته میشود) مانند:
- سندرم داون
- بیماری تای ساکس
- نقایص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا یا آنسفالی
این آزمون همچنین می تواند ارزیابی کند:
- رشد ریه جنین: اگر برای محافظت از سلامت خود یا جنین نیاز به زایمان زودتر از حد انتظار دارید، این امر مفید است.
- بیماری Rh: این یک بیماری بالقوه جدی است که در آن شما و جنین دارای Rh خون متفاوت هستید.
- گاهی اوقات آمنیوسنتز برای درمان پلی هیدرآمنیوس (زمانی که مایع آمنیوتیک بیش از حد دارید) استفاده می شود. پزشک شما از آمنیوسنتز برای حذف مایع اضافی استفاده می کنند.
آزمایش آمنیوسنتز چگونه انجام می شود؟
تست آمنیوسنتز توسط متخصص زنان و زایمان انجام میشود. این آزمایش عموماً با سونوگرافی انجام میشود تا محل دقیق جنین و مایع آمنیوتیک مشخص شود و پزشک بتواند بهطور ایمن و دقیق نمونه را بردارد. ابتدا پزشک از ناحیه شکم مادر تصویربرداری میکند تا مطمئن شود سوزن به جنین آسیب نمیرساند. سپس، با استفاده از یک سوزن بلند و نازک، مقداری از مایع آمنیوتیک برداشته میشود که برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده میگردد.
این فرایند اغلب حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول میکشد و ممکن است مادر در طی آن کمی درد یا ناراحتی احساس کند. بهطور کلی، انجام این آزمایش نیاز به بیحسی موضعی ندارد، اما در مواردی خاص ممکن است پزشک از داروی بیحسی استفاده کند تا ناراحتی مادر کمتر شود.
اقدامات به ترتیب مرحله انجام به شرح زیر است:
- پزشک ناحیه کوچکی از شکم شما را با یک ماده ضد عفونی کرده (برای از بین بردن میکروب ها) و تمیز می کند.
- ژل مخصوصی را روی شکم مالیده می شود.
- پروب سونوگرافی که یک دستگاه کوچک است را روی ژل حرکت میدهد تا تصاویر اولتراسوند از جنین را روی مانیتور مجاور ثبت کند.
- یک سوزن توخالی و نازک را از طریق شکم و بعد رحم (در کیسه آمنیوتیک اما دور از جنین) وارد می کند.
- مقدار کمی مایع آمنیوتیک را از طریق سوزن بر می دارند.
- سوزن را از شکم خارج نموده.
- ضربان قلب و حرکت جنین را در سونوگرافی کنترل می کند تا مطمئن شود تحت تأثیر این روش قرار نگرفته است.
پس از انجام این روش، پزشک شما نمونه مایع آمنیوتیک را به آزمایشگاه می فرستد. آزمایشگاه سلول های جنین را از مایع آمنیوتیک جدا می کند و سپس سلول ها را تجزیه و تحلیل می کند. سلول ها قبل از اینکه برای شرایط ژنتیکی یا نقص لوله عصبی آزمایش شوند، برای چندین روز در آزمایشگاه رشد می کنند. شما باید در حدود دو هفته نتایج کامل آزمایش را دریافت کنید.
آمنیوسنتز چقدر طول می کشد؟
یک آزمایش آمنیوسنتز ممکن است از شروع تا پایان حدود 30 دقیقه طول بکشد. اما نمونه برداری اصلی (زمانی که سوزن وارد رحم شما می شود) تنها یک یا دو دقیقه زمان می برد.
خطرات و عوارض آمنیوسنتز چیست؟
اکثر روش های آمنیوسنتز بی خطر هستند. ولی آزمایش آمنیوسنتز، ممکن است خطرات کوچک اما جدی برای مادر و هم برای جنین داشته باشد.
برخی از عوارض آمنیوسنتز عبارتند از:
- گرفتگی
- خونریزی یا نشت مایع آمنیوتیک
- آسیب یا عفونت
- از دست دادن بارداری
- زایمان زودرس
عوارض آمنیوسنتز نادر است. در کمتر از 1 درصد موارد، آمنیوسنتز منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس می شود. حدود 2 درصد از افراد پس از آمنیوسنتز لکه بینی یا کمپینگ دارند.
چرا با آمنیوسنتز خطر سقط جنین وجود دارد؟
سقط جنین بعد از آمنیوسنتز بسیار نادر است. علل احتمالی می تواند آسیب به کیسه آمنیوتیک یا غشاهای آمنیوتیک، از دست دادن مایع آمنیوتیک، خونریزی یا عفونت باشد.
بهترین زمان انجام آزمایش آمنیوسنتز
اکثرا آزمایش آمنیوسنتز بین هفته های 15 تا 20 بارداری (در سه ماهه دوم بارداری) صورت می گیرد. انجام این آزمایش در اوایل بارداری می تواند، خطرات بیشتری مانند سقط جنین دارد.
در برخی موارد، پزشک شما آزمایشات آمنیوسنتز را در اواخر بارداری انجام می دهند. اگر پزشک شما این آزمایش را برای بررسی رشد ریه جنین یا درمان پلی هیدرآمنیوس توصیه کند، احتمالاً در سه ماهه سوم بارداری اتفاق می افتد.
آمادگی های قبل از تست آمنیوسنتز
پزشک متخصص زنان در تبریز ممکن است دستورالعمل های خاصی را برای ساعات یا روزهای منتهی به آمنیوسنتز به شما ارائه دهد. به طور کلی، محدودیتی در رژیم غذایی یا فعالیت وجود ندارد. به پزشک خود بگویید چه داروهایی مصرف می کنید تا به شما اطلاع دهند که آیا باید قبل از آزمایش مصرف آنها را قطع کنید یا خیر. هر دستورالعمل دیگری که به شما ارائه شده است را دنبال کنید
مراقبت های بعد از آزمایش آمنیوسنتز
بعد از انجام آمنیوسنتز، مادر باید به توصیههای پزشک عمل کند تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. برخی از مهمترین مراقبتهای پس از آمنیوسنتز عبارتاند از:
- استراحت کافی: بهتر است مادر پس از آزمایش مدتی استراحت کند و از فعالیتهای شدید جسمی خودداری کند.
- نوشیدن مایعات: مصرف مایعات میتواند به بازیابی انرژی کمک کند و ترمیم زودتر صورت بگیرد.
- مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم مشکوک: اگر مادر بعد از آزمایش درد شدید، خونریزی یا تب داشت، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
آیا می توانم بعد از آزمایش آمنیوسنتز فعالیت های معمول خود را از سر بگیرم؟
پس از انجام آزمایش آمنیوسنتز، باید به خانه بروید و بقیه روز را استراحت کنید. برای ناراحتی می توانید استامینوفن مصرف کنید. از هر گونه فعالیتی که به تلاش فیزیکی زیادی نیاز دارد، مانند ورزش یا فعالیت های سنگین، خودداری کنید. شما باید یک یا دو روز پس از این آزمایش بتوانید که به روال عادی خود بازگردید.
کلام آخر
پزشک متخصص زنان به دلایل مختلف آزمایش های آمنیوسنتز را انجام می دهند. پزشک معمولاً زمانی آمنیوسنتز را توصیه میکند که معتقد است، مزایای بالقوه آزمایش از خطرات کوچک آن بیشتر است. این آزمایش می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت جنین ارائه دهد. اما شما باید تصمیم نهایی را بگیرید که آیا این آزمایش را انجام می دهید یا خیر.