جالب است بدانید از هر پنجاه حاملگی یکی از آن خارج از رحم می باشد. در بارداری خارج از رحم معمولا تست های حاملگی مثبت نمی شود. حاملگی نابجا یا خارج از رحم از مهم‌ترین شرایط خاص بارداری محسوب می‌شود كه تشخیص هر چه سریع تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد می‌گردد. بنابراین اگر علائمی را در خود مشاهده می کنید بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
بارداری خارج از رحم چیست
بارداری خارج از رحم زمانی به وجود می آید که تخمك لقاح يافته در هرجايی به غير از جداره داخلی رحم قرار بگیرد و شروع به رشد كند، در این صورت بارداري نابجا يا خارج از رحم اتفاق مي افتد.
در شرایط نرمال و عادی بعد از اينكه تخمك بارور می شود از تخمدان شروع به حرکت کرده تا به لوله رحم برسد و بر روي ديواره حفره رحمي قرار گیرد. اگر به دلايلی مانند تنگي لوله هاي رحمي بر اثر چسبندگي ناشي از عفونت يا جراحي هاي شكمي و یا وراثت اين حركت متوقف شود، تخم لقاح يافته در محل تنگي لانه گزيني كرده و به رشد خود ادامه می دهد. در این صورت تخمک بارور شده در سطح لوله رحم می‌ماند و در همان جا بارداری به وقوع می‌پیوندد که به آن بارداری خارج از رحم نیز می گویند
بارداری خارج از رحم کجا رخ می دهد
معمولا بارداري هاي خارج رحمي در يكي از لوله هاي رحم رخ مي دهد و به آن بارداري لوله اي نيز مي گویند.
بارداري نابه جا در محل های ديگري مانند تخمدان، دهانه رحم، گردن رحم، حفره شکمی و يا بخش هاي ديگر شكم نیز رخ دهد. معمولا بارداری خارج از رحم، بیشتر بارداري لوله ای است و از انواع غیر معمول آن می توان به حاملگی هتروتوپیک ، حاملگی شکمی، حاملگی تخمدانی، حاملگی بینابینی، حاملگی سرویکال، حاملگی در اسکار سزارین نام برد. ندرتاً امکان دارد حاملگی خارج از رحم همزمان با حاملگی نرمال (درون رحمی) رخ دهد.
علائم بارداری خارج از رحم
علائم بارداری خارج از رحم معمولا شش تا هشت هفته بعد از آخرین قاعدگی رخ می دهد. البته در بعضی موارد که حاملگی خارج از رحم درجایی به غیر از لوله های فالوپ است، این عارضه ممکن است حتی تا سه ماه و قبل از سونوگرافی خود را نشان ندهد.
در صورت بروز هر كدام از علائم زير به پزشك مراجعه کنید:
- درد در ناحيه لگن كه معمولا به صورت درد ناگهاني و شديد بروز مي كند.
- درد در ناحیه پایین شکم، هنگام حركات روده ها
- احساس درد در یکی از طرفین شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- فشار خون پایین
- خونریزی واژینال یا لکه بینی قهوه اي ( ممكن است با خونريزي قاعدگي اشتباه شود.
- احساس درد در ناحیه شانه، گردن و مقعد، درد شانه در يك سمت به خصوص موقع دراز كشيدن
- ضعف و گيجي
تشخیص بارداری خارج از رحم
در اولین قدم برای تشخیص بارداری خارج از رحم پزشک سوالاتی را از بیمار می پرسد و بیمار را معاینه بالینی می کند. از آن جایی كه امكان وجود بسياري از علائم بارداری نا به جا در يك بارداري طبيعي نيز هست، براي تشخيص حاملگي خارج رحمي از روش هاي زير استفاده مي شود:
- در این آزمایش مقدار HCG در خون اندازه گیری می شود.
- در يك بارداري طبيعي مقدار گنادوتروپين (HCG)که از جفت ترشح می شود به سرعت افزايش مي يابد بنابراین اگر سطح HCG افزايش نيابد، به وجود نوعي بارداري غير طبيعي پی می بریم.
معاينه از طريق واژن بیمار :
- احتمالا دهانه رحم در بارداری نابه جا بسيار دردناك شده و ممكن است در معاينه لگني توده اي در ناحيه لوله های فالوپ و خارج از رحم لمس شود.
سونوگرافي :
- در این روش پزشک با استفاده از سونوگرافی یا سنوگرافی واژینال می تواند عدم وجود جنین در رحم را تشخیص دهد، همچنين پزشك ممكن است توده اي در ناحيه لوله فالوپ يا تخمدان را مشاهده کند.
لاپاروسكوپي:
- این روش در مواقعی توصیه می شود که پزشک نتواند تشخیص قطعی دهد. با لاپاراسكوپي برش هاي بسيار كوچكي در ناحيه ناف و بخش تحتاني شكم ايجاد مي شود و پزشك داخل شكم و اعضاي لگني را با وسيله كوچكي به نام لاپاروسكوپ مشاهده مي كند.
درمان بارداری خارج از رحم
درمان بارداری خارج رحمی شامل موارد زیر می باشد:
درمان با دارو :
در مواردی که بارداری خارج از رحم زود تشخیص داده شود و اندازه جنين هنوز كوچك باشد دارویی ضد سرطان به نام متوتركسات درون مجرای فالوپ تزریق می‌شود و مولکول های آن رشد تخمک را متوقف می‌کنند و سلول های موجود را از بین می‌برند.
در صورتي كه سطح HCG پس از اين روش درماني كاهش يابد، نشانه به پايان رسيدن بارداري است و پس از آن علايم نيز بهبود مي يابند. با اين حال ممكن است بعد از استفاده از دارو نيز نهايتا نياز به جراحي وجود داشته باشد.
درمان با جراحی:
به صورت لاپاراسكوپی یا لاپاراتومی (باز كردن شكم) جراحی صورت می گیرد. اگر این نوع حاملگی در مراحل اولیه تشخیص داده شود و اندازه آن زیر 4 سانتی‌متر باشد، می‌توان از روش جراحی لاپاراسكوپی استفاده كرد.
- لاپاراسكوپي
اگر وضعيت سلامت مادر خوب باشد و جنين خيلي بزرگ نشده باشد و آسيب به لوله هاي رحمي وارد كرده باشد مي توان از جراحي لاپاروسكوپي نيز براي خارج كردن آن استفاده كرد. اين عمل با بي حسي موضعي انجام مي شود و نقاهت آن كمتر از يك هفته خواهد بود.
- لاپاراتومي
در صورت که مادر در سن بالا باردار شده باشد و اندازه جنين بزرگ باشد، بهترين روش جراحي و باز كردن شكم با بيهوشي است تا جنين و كليه بافت های آسیب دیده خارج می شود. در این شرایط گاهي لازم است كل يك لوله (مجرای فالوپ) به طور كامل خارج شود .اين مساله روي توانايي باروري در آينده تاثيرگذار خواهد بود. دوره نقاهت در جراحي شكمي حدود شش هفته خواهد بود.
کلام اخر:
بهتر است پيش از پارگي و تخريب لوله، حاملگي خارج رحمي تشخيص داده شود. با تشخيص زود هنگام این عارضه مي توان مانع از بروز خونريزي داخلي و آسیب هاب دیگر شد. كليد تشخيص زود هنگام این عارضه که جزو بارداری های پر خطر نیز می باشد، آگاهي و توجه به علائم، ارتباط با پزشك و پيگيري وجود هر نوع علامت و شدت آن است.
