درمان تنبلی تخمدان یک فرآیند مهم و حیاتی است که نیازمند تشخیص دقیق و بکارگیری رویکردهای درمانی مناسب است. برای مدیریت این وضعیت، انجام آزمایشات مختلف برای تشخیص صحیح و تعیین علت تنبلی تخمدان ضروری است. سپس، بر اساس شدت و نوع تنبلی، روشهای درمانی متنوعی از جمله مصرف داروها، انجام جراحی و استفاده از روشهای طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرند. در هر صورت، همکاری با یک تیم پزشکی متخصص و پیگیری منظم توسط بیمار از اهمیت بسیاری برخوردار است.
آیا تنبلی تخمدان قابل درمان است؟
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک به وضعیتی گفته میشود که در آن تخمدانها تخمکها را به طور منظم آزاد نمیکنند؛ یا برخی اوقات تخمکها کاملاً آزاد نمیشوند. این میتواند باعث مشکلاتی در تنظیم چرخه قاعدگی، باروری و عوارضی مانند تولید هورمونهای زیاد اندروژن شود. پرتکرار ترین پرسش درباره این اختلال این است که آیا راهی برای درمان تنبلی تخمدان وجود دارد؟! در پاسخ به این سوال میتوانیم بگوییم: بله، تنبلی تخمدان قابل درمان است. اما نیاز به تشخیص دقیق و استفاده از روشهای درمانی مناسب دارد. در بسیاری از موارد، با استفاده از داروها و تغییرات در سبک زندگی مانند تغذیه مناسب و ورزش منظم، میتوان به بهبود وضعیت تنبلی تخمدان کمک کرد. در مواردی که مشکلات جدی تر وجود دارد، احتمالا از درمان جراحی و یا تلفیقی از چند راهکار میتوان کمک گرفت. درمانهای دیگری مانند درمانهای طب سنتی نیز برای درمان تنبلی تخمدان انجام میشوند، که البته در خصوص اثربخشی آنها مستندات و مدارک قابل اطمینانی وجود ندارد.
علائم بالینی نگران کننده تنبلی تخمدان
با توجه به افزایش سطح هورمون مردانه و عدم فعالیت مناسب تخمدان، بیماران همان طور که گفته شد با علائم بالینی نامرتب شدن عادت ماهانه و به طبع به دلیل عدم تخمک گذاری با نازایی یا دیرزایی حاصل از آن مراجعه می کنند. ولی نامرتب شدن عادت ماهانه مهمترین علت مراجعه به متخصص زنان می باشد.
در درجه بعدی به علت بالارفتن سطح هورمون مردانه علائم پرمویی در درجات متفاوت وجود دارد که از پر پشت و کلفت شدن موهای اطراف لب و چانه تا ریزش مو و در موارد شدید حتی کچلی مردانه ممکن است اتفاق افتد. همچنین بروز آکنه از علائم آزار دهنده دیگر می باشد.
به علت افزایش مقاومت به انسولین در طولانی مدت احتمال ابتلا به دیابت تیپ دو در فرد وجود دارد.
معیارهای تشخیص تنبلی تخمدان
سه علامت اصلی برای بیماری تنبلی تخمدان وجود دارد که اگر از این سه علامت، دو علامت همزمان در یک فرد وجود داشته باشد تشخیص تنبلی تخمدان PCOS قطعی خواهد بود.
درمان تنبلی تخمدان
درمان تنبلی تخمدان بسته به سن و تقاضای بیماری برای بارداری متفاوت است. به طور مثال دختر پانزده ساله ای که به علت نامنظمی سیکل قاعدگی مراجعه کرده است، مسلما درمان با یک خانم 35 ساله ای که برای بارداری دچار مشکل شده است متفاوت خواهد بود.
به طور کلی برای کنترل و درمان تنبلی تخمدان روی گزینه های زیر تمرکز می شود:
کاهش وزن
کاهش وزن اولین توصیه به بیماران مبتلا به تخمدان پلی کیستیک می باشد، چون سبب پیشرفت سلامتی فرد و کاهش انسولین و سطح اندروژن می شود و سبب از سر گیری تخمک گذاری می شود. کاهش وزن حداقل پنج تا هفت درصد در عرض شش ماه سطح تستوسترون آزاد را به طور واضح کاهش داده و سبب برگشت تخمک گذاری و باروری در هفتاد و پنج درصد زنان می شود.
فعالیت ورزشی
فعالیت های ورزشی که عضلات بزرگ را به کار می گیرد، مقاومت به انسولین را کاهش می دهد و می تواند بخش از درمان غیر دارویی و تعدیل شیوه زندگی باشد.
نقش قرص های پیشگیری از بارداری
قرص های پیشگیری از بارداری یا OCP به چند دلیل باعث کاهش هیرسوتیسم و بهبودی نسبی PCO می شود. با سرکوب LH و کاهش تولید آندروژن از تخمدان و افزایش گلوبولین متصل شونده به هورمون های جنسی و کاهش تبدیل تستوسترون به دی تستوسترون در پوست باعث کاهش هیرسوتیسم در بیمار می شود.
سایر روش های درمانی
درمان های دیگری که برای تنبلی تخمدان وجود دارد، ترکیبات پروژسترون ها هستند که باعث منظم شدن عادت ماهانه می شوند، که در بیماری که خواهان بارداری نیست جز بهترین داروها می تواند باشد.
داروهای حساس کننده به متفورمین و گلوکوفاژ است که سبب شیفت تعادل آندوگرین به طرف تخمک گذاری و بارداری به تنهایی یا همراه با سایر روش های درمانی می شود.
جراحی تنبلی تخمدان
نهایتا روش های جراحی شامل رزکسیون گوی تخمدان و الکتروکوتر با لاپاراسکوپی وجود دارد که ممکن است باعث کاهش موقت علائم بیماری تنبلی تخمدان شود ولی مواردی از نارسایی زودرس تخمدان در این روش ها گزارش شده است.
پیشگیری از تنبلی تخمدان
با توجه به زمینه بیماری تنبلی تخمدان روشی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد ولی اصلاح سبک زندگی شامل جلوگیری از افزایش وزن بسیار مهم است و آنچه در این بیماری بسیار حائز اهمیت است مانع از افزایش وزن چه به صورت ناگهانی و چه تدریج شویم.
کاهش استرس، سبک صحیح زندگی، انجام فعالیت های ورزشی منظم و پیاده روی، استفاده از غذاهای سالم، میوه و سبزیجات بسیار موثر است.
صحبت پایانی
تنبلی تخمدان در واقع نوعی اختلال است و افراد مبتلا به آن، بیمار نیستند. به همین جهت درمان قطعی و یکبار برای همیشه، برای آن وجود ندارد. بنابراین برای کنترل آن باید یک سری اقدامات و دستورالعمل های لازم را بطور مداوم پیگیری نموده و در مواقع ضروری به پزشک خود مراجعه کنید.
نکته بسیار مهم این است که افراد مبتلا باید مراقب افزایش وزن خود باشند، انجام ورزش و پیاده روی را جز وظایف دائمی و قطعی خود بدانند و از استرس دور بمانند. داشتن تغذیه مناسب و استرس کم تاثیر بسزایی در وضعیت بیماری خواهد داشت و به این زنان توصیه می شود که در صورت ازدواج بارداری خود را به تعویق نیاندازند تا مشکلات بارداری با افزایش سن همراه نشود و نهایتا بسیاری از افراد با تغییر سبک زندگی و کاهش استرس و رژیم غذایی مناسب بدون دارو می توانند چرخه های نرمالی را داشته باشند.