امروزه درسراسر دنیا میلیون ها نفر دچار مشکلاتی در غده تیروئید هستند که نتیجه آن ایجاد مشکلاتی در سوخت و ساز بدن، قلب، سطح انرژی، باروری و … است. وقتی غده تیروئید خوب کار نکند می تواند بر روی سلامتی و روحیه شخص تاثیر گذار باشد وحتی در مواردی موجب افسردگی می گردد. بنابراین تشخیص به موقع و درمان هیپوتیروئیدیسم و یا هایپر تیروئیدیسم بسیار مهم است.
نقش تیروئید درناباروری
ناباروری در زنان دلایل مختلفی داردکه اختلالات هورمونی یکی از مهم ترین دلایل نازایی می باشدمه امروزه درمان ناباروری با یک متخصص خوب امکان پذیر شده است. در زنانی نابارور و یا زنانی که مبتلا به آندومتریوز و سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، بیماری تیروئید بیشتر دیده می شود.
هورمون های تیروئیدی از طریق روش های مختلفی می توانند برروی عملکرد تخمدان ها تاثیر بگذارند و موجب ناتوانی زنان درتخمک گذاری و حتی نازایی درآنها شوند.
- هیپوتیروئیدیسم یا(کم کاری تیروئید) با کاهش سطح SHBG باعث کاهش هورمون تستوسترون توتال و افزایش هورمون تستوسترون آزاد می گردند.
- هیپوتیروئیدیسم اولیه TSH را افزایش و T4 راکاهش میدهد درصورتی که کم کاری تیروئیدثانویه TSH را کاهش و هورمون TRH را افزایش می دهد و از این طریق باعث افزایش پرولاکتین و کاهش تخمگ گذاری می شود.
- هورمون تیروئید در لقاع تخمک نقش بسیار مهمی دارد و همچنین از طریق هورمون FSH در تولید استروژن نقش مهمی دارد.
- در بیماری تیروئید دو فاکتور خود ایمنی مانند آنتی تیروگلوبولین آنتی بادی و AntiTpo می توانند مانع لقاح تخمک و ناباروری گردند.
- کم کاری تیروئید می تواند سطح هورمون پرولاکتین را افزایش داده و از این طریق موجب ایجاد کیست در تخمدان و ناباروی گردد.
- سطح غیرطبیعی هورمون های تیروئیدی باعث به وجود آمدن اختلال درتخمک گذاری و عادت ماهیانه می شود.
- اخلالات هورمون های تیروئیدی باعث کوتاه شدن فاز لوتئال می شوند و زمانی که این فاز کوتاه شود ممکن است که تخمک بارور شده از طریق قاعدگی از بدن خارج شود.
- اختلالات هورمون های تیروئیدی باعث بر هم خوردن تعادل هورمون های استروژن و پروژسترون می شود.
- سطح بالا و یا پایین TSH در بدن باعث به وجود آمدن بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک می شود که حدود 10 درصد از خانم ها در سنین باروری به این بیماری مبتلا می شوند.
البته شایان به ذکر است که کم کاری و یا پرکاری تیروئید در مردان نیز می تواند موجب ناباروری گردد. درواقع در این شرایط اسپرم هایی که تولید می شوند فاقد تحرک کافی هستند و یا افزایش پرولاکتین در این افراد موجب کاهش تولید هورمون تستوسترون و در نتیجه موجب ناباروری می گردد.
در ادامه مقاله با غده تیروئید، علائم و عوامل ایجاد کننده آن آشنا می شویم.
تیروئید چیست
غده تیروئید با وزن تقریبی15 گرم، یکی از مهم ترین غدد های درون ریز می باشد وبه شکل پروانه در جلوی گردن قرار گرفته است. با اینکه این غده یکی از کوچکترین غدد بدن می باشد اما نقش بسیار مهمی درتنظیم هورمون های سوخت ساز و دیگر فعالیت های بدن دارد.
در واقع تیروئید با ترشح دو نوع هورمون T3 و T4 سوخت و ساز بدن را کنترل می کند. عملکرد این غده توسط هیپوفیز کنترل می شود. هیپوفیز در مغز قرار دارد و با ترشح هورمون های تحریک کننده تیروئید، باعث افزایش ترشح آن می شود.
عوامل ایجاد کننده تیروئید
قرار گرفتن در معرض برخی از عوامل محیطی می تواند عملکرد طبیعی تیروئید را بر هم بزند، این عوامل عبارتند از :
- قرار گرفتن در معرض اشعه الکترومغناطیس
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند آفت کش ها
- فلزات سنگین مانند جیوه، سرب
- سطح بالای استرس
- کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی
- ژنتیک
- برخی بیماری های زمینه ای و خود ایمنی
- عفونت ها
- عدم تعادل هورمونها مانند هورمون پرولاکتین و استروژن
علائم تیروئید :
علائم بیماری تیروئید درصورتی که تیروئیدکم کار و یا پرکار باشد متفاوت است که در ادامه به علائم اولیه این عارضه اشاره خواهیم کرد.
علائم کم کاری تیروئید
برخی از علائم کم کاری تیروئید عبارتند از :
- ضعف و بی حالی
- افزایش وزن ناگهانی
- خشکی پوست
- یبوست
- ناتوانی در تحمل سرما
- افسردگی
- وجود مشکلات درسیکل قاعدگی
- ضربان قلب پایین
- حساس شدن غده تیروئید در گلو و احساس درد درآن ناحیه
- ریزش مو
- تحریک پذیری و تغییر خلق و خو
- افزایش کلسترول خون
- ورم در صورت به ویژه صبح ها بعد از بیدار شدن
- اختلال حافظه
علائم پرکاری تیروئید
برخی از علائم پر کاری تیروئید عبارتند از:
- برافروختگی و گرگرفتگی
- افزایش ضربان قلب بالا
- افزایش تعریق
- ناتوانی در تحمل گرما
- کاهش وزن
- درد در ناحیه گلو و حساس شده غده تیروئید به لمس
- تغییرات احساسی
7 عملکرد مهم تیروئید در بدن
همان طور که گفته شد هورمون تیروئید عملکرد های مختلفی دارد که در ذیل به مهم ترین آن ها اشاره شده است:
- تنظیم سوخت و ساز(متابولیسم)بدن
- تنظیم و حفظ وزن بدن
- تنظیم سطح کلسیم خون
- تنظیم متابولیم چربی ها
- تنظیم مصرف اکسیژن
- تنظیم هورمون های بدن
- تنظیم سطح انرژی بدن
تشخیص اختلالات غده تیروئید
آزمایش خون با اندازه گیری هورمون محرک تیروئید یا TSH، از دقیق ترین و مطمعن ترین روش های تشخیصی کم کاری یا پرکاری تیروئید می باشد. سطح طبیعی تیروئید در خون بین 0/5 تا 5 میلی واحد درهر میلی لیتر است به طوری که مقدار بالای TSH در آزمایش نشان دهننده کم کاری تیروئید و مقدار پایین TSH نشان دهننده پرکاری تیروئید می باشد.
نقش تیروئید در بارداری
هورمون های تیروئیدی در رشد سیستم عصبی و مغزی نوزاد تاثیر گذار هستند و جنین این هورمون را از طریق جفت دریافت می کند. این هورمون ها در اوایل هفته دوازدهم بارداری شروع به فعالیت می کنند.
زنان بارداری که مبتلا به تیروئید هستند مخصوصاً در سه ماه اول نسبت به سایر زنان بیشتر در خطر سقط جنین قرار دارند بنابراین به این افراد توصیه می شود قبل از بارداری و همین طور در طی بارداری تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان قرار گیرند و سطح عملکرد تیروئید خود را اندازه گیری کنند تا بارداری پر خطر و سختی را تجربه نکنند.