انجام تست های غربالگری در دوران بارداری یکی از مراحل حیاتی در مراقبت های این دوران است که تنها راه قابل اطمینان برای آگاهی یافتن از وضعیت سلامت جنین و مادر است. این تستها به شناسایی مشکلات احتمالی در دوران بارداری و تشخیص زودهنگام بیماریها و ناهنجاریهای ژنتیکی جنین کمک میکند. در این مقاله، به بررسی انواع تستهای غربالگری در دوران بارداری، اهمیت و سایر اطلاعات ضروری درباره آنها پرداخته ایم.
اگر ساکن تبریز و یا شهرهای نزدیک به آن هستید، می توانید برای مشاوره در خصوص تست های غربالگری دوران بارداری و انجام آنها به مطب دکتر کلارا منظمی مراجعه کرده و یا با شماره های درج شده در وبسایت تماس بگیرید.
غربالگری دوران بارداری چیست؟
غربالگری در دوران بارداری، مجموعه ای از تست ها است که اطلاعات ارزشمندی را درباره وضعیت جنین قبل از تولد در اختیار شما قرار میدهد. به عنوان مثال، احتمال وجود برخی از نقایص ژنتیکی مانند سندروم داون، تریزومی 18، اسپینا بیفیدا و… را به راحتی میتوان با غربالگری تشخیص داد. این تستها شامل آزمایشهای خون، سونوگرافی و دیگر تست ها هستند. هدف اصلی از غربالگری دوران بارداری شناسایی خطرات بالقوهای است که ممکن است برای مادر یا جنین وجود داشته باشد.
البته این آزمایش تشخیص قطعی نمیدهد بلکه احتمال وجود نقص را تایید یا رد میکند. برخی از خانواده ها به خاطر عدم آگاهی نسبت به اهمیت این آزمایشات، آن را انجام نمیدهند یا در زمان اشتباهی مراجعه میکنند.
آزمایشات دوران بارداری
اهمیت غربالگری بارداری
غربالگری بارداری به دلایل زیر از اهمیت ویژهای برخوردار است:
- شناسایی زودهنگام مشکلات
با انجام این تستها، پزشک متخصص زنان میتواند مشکلات و یا ناهنجاری های جنین را در مراحل اولیه شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهد.
- کاهش استرس
با اطمینان از سلامت جنین، مادران کمتر تحت فشار و استرس قرار میگیرند.
- امکان برنامهریزی
اگر مشکلی شناسایی شود، والدین میتوانند برای بهبود وضعیت، به موقع اقدام کنند.
تستهای غربالگری در دوران بارداری
در اینجا به چند نوع اصلی تستهای غربالگری که در دوران بارداری انجام میشود، اشاره میکنیم:
تست های خون
تستهای خون به شناسایی موارد زیر کمک میکنند:
- کمخونی
- دیابت بارداری
- عفونتها و بیماریهای مقاربتی
سونوگرافی
سونوگرافی یکی از مهمترین ابزارها برای بررسی سلامت جنین است. این تست معمولاً در سهماهه اول و سوم بارداری انجام میشود و به پزشکان کمک میکند تا رشد و توسعه جنین را پیگیری کنند.
تستهای ژنتیکی
این تستها به شناسایی ناهنجاریهای ژنتیکی مانند سندرم داون و دیگر اختلالات کروموزومی کمک میکنند. این تستها معمولاً در اوایل بارداری انجام میشوند و شامل نمونهگیری از مایع آمنیوتیک (آزمایش آمنیوسنتز) یا خون مادر هستند.
مراحل انجام غربالگری در دوران بارداری
معمولا تست غربالگری بارداری مراحل زیر را شامل میشود:
1. غربالگری سه ماهه اول بارداری
تست دابل مارکر که همان آزمایش غربالگری اول است، در سه ماهه اول بارداری باید انجام شود. زمان دقیق مراجعه برای انجام این تست باید بین هفته 10 تا هفته 13 بارداری باشدکه توسط متخصص زنان تجویز می شود. تست باید حتما در همین بازه زمانی انجام شود. اگر قبل از هفته 10 بارداری یا پس از هفته 13 بارداری، این تست انجام شود، نتیجه آن اعتبار نخواهد داشت. در واقع صحت آزمایش شدیدا بستگی به این دارد که در زمان مناسب انجام شود.
در سه ماهه اول بارداری، غربالگری شامل آزمایش خون و سونوگرافی است که با اندازهگیری برخی هورمونها و بررسی وضعیت جنین، به ارزیابی احتمال مشکلات ژنتیکی مانند سندروم داون کمک میکند.
2. غربالگری سه ماهه دوم بارداری
غربالگری سه ماهه دوم که به عنوان کواد مارکر نیز شناخته میشود، در فاصله زمانی بین هفته 14 تا هفته 22 بارداری قابل انجام است. این تست نیز باید حتما در زمان مخصوص خود انجام شود تا نتیجه صحیحی ارائه دهد.
در این مرحله، آزمایشهای بیشتری انجام میشود که میتوانند به شناسایی ناهنجاریهای بیشتری در جنین کمک کنند. این تستها شامل تست چهارگانه و سونوگرافی آنومالی هستند که به بررسی رشد و وضعیت اندامهای جنین میپردازند.
3. غربالگری سه ماهه سوم بارداری
در سه ماهه سوم، غربالگری بیشتر به بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین و پیشگیری از عوارض احتمالی مانند پرهاکلامپسی یا دیابت بارداری متمرکز است.
زمانی که مادر باردار، هر دو تست غربالگری دابل مارکر و کواد مارکر را انجام دهد، میگوییم غربالگری یکپارچه انجام شده است. غربالگری یکپارچه با صحت بالایی نتیجه را مشخص میکند. احتمال تشخیص صحیح وجود سندروم داون در جنین، با غربالگری یکپارچه، بیش از 90 درصد است
آیا غربالگری بارداری الزامی است؟
انجام غربالگری در دوران بارداری، اختیاری است ولی از آنجایی که اهمیت زیادی در تشخیص نقص های ژنتیکی دارد، به همه مادران باردار توصیه میشود این تست را انجام دهند. غربالگری مرحله اول و دوم با اهداف زیر انجام میشود:
- تست غربالگری دابل مارکر (سه ماهه اول): اولین تست غربالگری که در سه ماهه اول بارداری انجام میشود، برای تشخیص وجود سه بیماری ژنتیکی انجام میشود. سندروم داون، سندروم ادوارد و سندروم پاتو. سندروم ادوارد همان تریزومی 18 و سندروم پاتو همان تریزومی 13 میباشد. در واقع این تست، مادران باردار را از نظر داشتن این نواقص، غربال میکند و آنها را در دو گروه کم خطر و پرخطر قرار میدهد.
- تست غربالگری کواد مارکر (سه ماهه دوم): تستی که در سه ماهه دوم بارداری تحت عنوان غربالگری مرحله دوم انجام میشود، برای تشخیص سندروم داون، سندروم ادوارد و ناهنجاری های لوله عصبی انجام میشود.
نحوه انجام غربالگری در دوران بارداری
- غربالگری دابل مارکر (سه ماهه اول): در این تست، از مادر باردار نمونه خون گرفته میشود. مادر باید علاوه بر خون، یک سونوگرافی نیز بدهد. سطح دو ماده شیمیایی به نام های PPAP-A و free hCG در نمونه خون مادر، اندازه گیری میشود. در صورتی که جنین مشکوک به داشتن یکی از نواقص ژنتیکی نام برده باشد، میتوان آن را تا حدودی تشخیص داد. به علاوه در سونوگرافی، حجم فضای خالی پشت گردن در جنین، بررسی میشود. در کودکانی که مشکلات کروموزومی دارند، حجم این فضا از اندازه طبیعی بیشتر است. در نهایت، پزشک با ترکیب نتیجه آزمایش خون و سونوگرافی میتواند بفهمد که احتمال ناقص بودن جنین کم است یا زیاد.
- غربالگری کواد مارکر (سه ماهه دوم): در غربالگری سه ماهه دوم، تنها آزمایش خون انجام میشود و نیازی به سونوگرافی نیست. در نمونه خون مادر، مقدار چهار ماده شیمیایی آلفافیتوپروتئین، استریول آزاد، اینهیبین A و هورمون hCG اندازه گرفته میشود. نتایج به دست آمده باید نزدیک به میزان طبیعی تعریف شده برای این مواد باشد.
نتیجه آزمایش های غربالگری در دوران بارداری
نتیجه آزمایش های غربالگری در سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری به دو صورت زیر تعریف میشود:
- اگر جواب آزمایش غربالگری در دوران بارداری منفی باشد، دیگر چیزی برای توضیح دادن نیست. جواب منفی برای این تست به این معنی است که ریسک ابتلای فرزند شما به نقایص مادرزادی مذکور، کمتر از حدی است که شما را نگران کند. عملا یعنی جنین شما سالم است.
- اما اگر جواب آزمایش غربالگری در دوران بارداری مثبت باشد، یعنی چه؟
نتیجه مثبت این تست به معنی ابتلای جنین شما به ناهنجاری های مادرزادی نیست بلکه به این معنی است که خطر ابتلا برای فرزند شما بال میباشد. در صورتی که نتیجه تست شما مثبت باشد، برای اطمینان بیشتر، یک آزمایش تشخیصی برایتان تجویز میشود که باید آن را انجام دهید.
غربالگری دوران بارداری در تبریز
در شهر تبریز نیز مانند سایر نقاط ایران، مراکز تخصصی متعددی برای انجام تستهای غربالگری بارداری وجود دارند. این مراکز با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و کادر پزشکی مجرب، خدمات متنوعی برای مادران باردار ارائه میدهند تا آنها بتوانند با اطمینان بیشتر مراحل بارداری را پشت سر بگذارند.
لازم به ذکر است که مشاوره پزشکی قبل از انجام غربالگری بسیار حائز اهمیت است. پزشک متخصص زنان و زایمان میتواند با توجه به شرایط بدنی مادر و سابقه خانوادگی، نوع و زمان مناسب تستها را مشخص کند. این امر به مادران کمک میکند که با آمادگی بیشتر و آگاهی کامل از فرآیند غربالگری عبور کنند.
هزینه غربالگری در دوران بارداری
هزینههای غربالگری بارداری بسته به نوع و تعداد تستها میتواند متفاوت باشد. هزینه غربالگری بارداری در تبریز به طور معمول شامل: آزمایشهای خون، سونوگرافی و ویزیت مشاوره پزشکی است.هزینه های آزمایش غربالگری، با توجه به شهر محل سکونت، کلینیک و پزشکی که برای انجام تست غربالگری انتخاب میکنید، ممکن است هزینه ها اندکی بالاتر یا پایین تر باشد. برای آگاهی از هزینه ها و زمان مناسب انجام آنها توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید.