لقاح خارج از رحم یا IVF یک روش کمک باروری است که در آن اسپرم و تخمک‌ها در آزمایشگاه با هم ترکیب می‌شوند. سپس رویان حاصل از این روش را به درون رحم منتقل می‌کنند. روش آی وی اف از پرکاربردترین روش‌های درمان ناباروری است. در این مقاله همراه ما باشید تا شمارا با این روش درمانی آشنا سازیم.
درمان ناباروری با آی وی اف (ivf )
ناباروری یا نازایی در صورتی می باشد که زوجین با وجود برقراری 2 سال رابطه جنسی مکررو بدون استفاده از لوازم پیشگیری از بارداری، هنوز موفق به بارداری نشده باشند. این وضعیت ممکن است هم در زن و هم در مرد و یا در یکی از آن ها وجود داشته باشدکه در ادامه بیشتر به این موضوع میپردازیم.
برای تشخیص علت ناباروری نیاز است تا زوجین برای درمان و تشخیص به پزشم مربوطه مراجعه نمایند. علل نازایی در زنان و مردان متفاوت است. یکی از روش های درمان ناباروری لقاح خارج از رحمی (IVF)، می باشد. در واقع هنگام IVF تخمک از تخمدان های خانم ها خارج شده و در آزمایشگاه با اسپرم باور می شود. تخمک باور شده، جنین نام دارد و سپس جنین برای رشد و نمو به رحم باز می گردد.
علت ناباروری چیست؟
شاید بهتر است در ابتدا پیش از توضیح درمان ناباروری با ivf ، در رابطه با علل ناباروری صحبت کنیم. در واقع شایع‌ترین علت ناباروری در خانم‌ها اختلال در تخمک گذاری است و در آقایان اشکال در تعداد اسپرم‌ها و عملکرد آنها می‌باشد. سن، سبک زندگی و وضعیت عمومی سلامت از عوامل مهم دیگری می باشد که در ناباروری تاثیر گذار است.
با افزایش سن در خانم‌ها احتمال باروری کاهش می‌یابد. در سنین ۲۰ تا اوایل ۳۰ سالگی در هر سیکل قاعدگی ۲۵ تا ۳۰ درصد احتمال بارداری وجود دارد اما از اوایل ۳۰ سالگی این احتمال کاهش پیدا کرده و در ۴۰ سالگی به ۱۰ درصد می‌رسد.
در خانم‌های خیلی لاغر یا اضافه وزن بالا و یا بانوانی که ورزش شدید و حرفه ای می‌کنند احتمال ناباروری وجود دارد. مصرف سیگار و الکل نیز هم در خانم‌ها و هم در آقایان باعث مشکلات باروری می‌شود. مشکلات ساختاری مانند مشکلات لوله‌های رحمی ناشی از عفونت‌های مقاربتی، اختلال در عملکرد غده هیپوفیز، مشکلات هورمونی و انسداد لوله‌های انتقال دهنده اسپرم از بیضه‌ها باعث ناباروری می‌شود.
در چنین مواردی روش آی وی اف می‌تواند شانس بارداری موفق را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. همچنین در مواردی که مشکل تعداد و تحرک کم اسپرم مرد وجود دارد یا در صورت استفاده از تخمک اهدایی، آی وی اف روشی مناسب برای کمک به باردار شدن است. اگر پزشک متخصص زنان و زایمان شما با انجام آزمایش‌ها قادر به تشخیص مشکل ناباروری نباشد و یا سایر روش‌های درمان ناباروی مثل iui مؤثر نباشد، پزشک معمولاً از روش آی وی اف برای افزایش شانس باروری استفاده می‌کند.
مراحل انجام آی وی اف
یک دوره درمان ناباروری با آی وی اف حدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد. مراحل انجام آی وی اف معمولاً به ترتیب زیر است:
تحریک تخمدان
این مرحله به این صورت است که هشت تا ۱۴ روز قبل از شروع عادت ماهانه، داروی گنادوتروپین مصرف می‌کنید که نوعی داروی باروری است و با تحریک تخمدان‌ها باعث تشکیل چندین تخمک بالغ و آمادهمی‌شود. همچنین ممکن است پزشک یک هورمون مصنوعی مثل لوپرولاید یا سترورلیکس برای شما تجویز کند که مانع از آزادسازی پیش از موعد تخمک می‌شود.
رشد فولیکول
در این زمان پزشک معمولاً با آزمایش خون یا سونوگرافی، وضعیت رشد فولیکول‌ها را بررسی می‌کند و در صورت مؤثر بودن دارو‌های تحریک تخمدان مرحله ی بعد آغاز می شود. هنگامی که فولیکول‌ها به اندازۀ کافی رشد کردند، پزشک یک داروی تزریقی تجویز می کند که تخمک‌ها به بلوغ کامل برسند تا قابلیت بارور شدن پیدا کنند. حدود ۳۶ ساعت پس از تزریق این دارو، تخمک‌ها آمادۀ استخراج است.
عمل تخمک‌گیری یا پانکچر
این مرحله در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود و پزشک با استفاده از سونوگرافی واژینال، تخمدان‌ها را بررسی و فولیکول‌ها را شناسایی می‌کند. سپس با وارد کردن سوزن باریکی از طریق واژن، تخمک‌ها را از درون فولیکول‌ها خارج می‌کند. معمولاً هشت تا ۱۵ تخمک استخراج می‌شود. این عمل ممکن است تحت بیهوشی خفیف یا استفاده از مسکن یا آرام‌بخش انجام شود و معمولاً دردی احساس نمی‌شود. بین یک تا دو ساعت بعد از انجام عمل پانکچر می‌توان از بیمارستان خارج شد.
لقاح
در این مرحله، تخمک‌ها و اسپرم‌ها در آزمایشگاه در مجاورت هم قرار می گیرند تا لقاح انجام شود. ممکن است برای افزایش شانس موفقیت، پزشک از روش میکرواینجکشن استفاده کند. در این روش یک اسپرم به طور مستقیم به درون هر تخمک بالغ تزریق می‌شود.
رشد رویان‌ها
حدود سه روز پس از استخراج تخمک‌ها، برخی از تخمک‌هایی که با موفقیت بارور شده‌اند تبدیل به رویان‌هایی با شش تا ۱۰ سلول می‌شوند. در روز پنجم، برخی از این رویان‌ها تبدیل به بلاستوسیست‌هایی با حفره‌ای پر از مایع و بافت‌هایی می‌شوند که در حال تغییر یافتن به جفت و جنین است. متخصص مربوطه رویان یا رویان‌هایی را برای انتقال به رحم انتخاب می‌کند که شانس زنده ماندن آنها بیشتر است. اگر تعداد رویان‌های سالم بیش از حد مورد نیاز باشد، می‌توان آنها را منجمد کرد و برای انجام روش آی وی اف در آینده به کار برد.
عمل انتقال
حدود پنج روز بعد از عمل تخمک‌گیری، برای عمل انتقال رویان لازم است به بیمارستان بروید. پزشک در این مرحله، با توجه به سن شما، بین یک تا پنج رویان را به وسیلۀ یک لولۀ باریک یا همان کاتتر از دهانۀ رحم به داخل رحم منتقل می‌کند. ممکن است در این حالت دچار گرفتگی ماهیچه‌ها شوید، اما نیازی به بی‌حسی نخواهید داشت. بعد از انتقال رویان لازم است مدتی استراحت کنید و می‌توانید بعد از چند ساعت به منزل بروید.
در صورت موفقیت‌آمیز بودن مراحل فوق، رویان در دیوارۀ رحم لانه‌گزینی می‌کند و با رشد آن، جنین تشکیل می‌شود. به خاطر داشته باشید که در صورت کاشت بیش از یک رویان، احتمال باردار شدن بیشتر می‌شود، اما احتمال بارداری چندقلو نیز افزایش می‌یابد.
مراقبت های بعد از درمان ناباروری با ivf
مراقبت های بعد از انجام IVF اهمیت زیادی دارد زیرا در صورت عدم رعایت این موارد نتیجه مثبتی از این روش درمانی حاصل نمی شود. برخی از این اقدامات ضروری بعد از IVF به شرح زیر می باشد.
- به مدت 24 ساعت باید استراحت داشته باشید و بعد از آن برای انجام فعالیت های شغلی مانعی وجود ندارد.
- بعد از اتمام روند برداشت تخمک برخی از زنان بنابر تجویز پزشک باید از انواع قرص های پروژسترون دار استفاده کنند. قرص هایی که داده می شود به شکل خوراکی، وریدی و شیاف استعمال می شود.
- آنتی بیوتیک به منظور پیشگیری از بروز عفونت برای زنان تجویز می شود.
- در صورتی که هر نوع حالت جسمانی غیر طبیعی را تجربه کردید در اولین فرصت به پزشک تان اطلاع دهید. مثل: درد های شدید و طولانی مدت شکم، خونریزی شدید، افزایش غیر طبیعی دمای بدن و اختلال در دفع ادرار.
- پرهیز از هرگونه فعالیت های شدید جسمانی
- اجتناب از شنا کردن و استفاده از وان حمام
- اجتناب از بلند کردن یا جابجا کردن وسایل سنگین
هزینه آی وی اف ivf چقدر است؟
همانطور که می دانید تشخیص و درمان ناباروری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. پزشک پس از بررسی علل ناباروری به درمان این عارضه می پردازد. هزینه ی آی وی اف به عوامل مختلفی از جمله دستمزد پزشک، کلینیک درمانیT هزینه دارو و آزمایشات و…. بستگی دارد.
